متیل استات
متیل استات (Methyl acetate) یک استر کربوکسیلیک با فرمول شیمیایی CH3COOCH3 می باشد که از ترکیب اسید استیک با متانول در حضور اسید قوی مانند اسید سولفوریک و طی واکنش استری شدن، بدست میآید. این استر در میوه هایی مانند سیب، موز و انگور یافت میشود. این استر دارای نام های دیگری مانند استیک اسید متیل استر (acetic acid methyl ester) و یا متیل اتانوات (methyl ethanoate) میباشد، که مایعی شفاف، بیرنگ و آتش زا بوده و ترکیب خالص آن ( 99%) داری وزن مولکولی 74 گرم بر مول، وزن مخصوص 932/0 گرم بر سانتی متر مکعب و دمای جوش ℃ 60 میباشد.
کاربردها:
متیل استات دارای قدرت حلالیت مناسبی برای ترکیبات نیتروسلولز، استات سلولز، استرهای سلولزیک، استات پلی وینیل، انواع رزینها شامل آکرلیک، اپوکسی، یورتان، پلی استر، ترکیبات فنل دار و همچنین طیف وسیعی از روغن ها و چربی ها میباشد. متیل استات به دلیل اینکه حلال سریع تبخیر میباشد در ساخت رنگ سریع تبخیر، برخی اسپرهای رنگ، چسبها و رنگ مبلمان بکار میرود. به عنوان مثال میتوان گفت اکثر رنگهای مبلمان لاکهای پایه آکرلیک یا نیترو سلولز میباشند که دارای حلالهای سریع و دیر تبخیر میباشند، با استفاده از فرمول مناسب حلال میتوان در کنار داشتن حلال دیر تبخیر با بکارگیری متیل استات، سرعت خشک شدن مناسب را تنظیم نمود. البته به این نکته باید اشاره نمود که متیل استات کاربردی در این طیف صنایع خالص نبوده و اکثرا از خلوص 88-80% استفاده میشود که 12-19% آن متانول میباشد و فرمول دهنده باید این نکته در در نظر داشته باشد.
این استر به عنوان رقیق کننده لاکها و همچنین در صنعت رنگرزی و عطر بکار میرود متیل استات با خلوص بالا در سنتز برخی ترکیبات واسطه دارویی کاربرد وسیعی دارد، با توجه به خلوص بالای این ترکیب، متیل استات در طیف وسیعی از صنایع بکار میرود که از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
– عامل حباب ساز برای واسط های تولید اسفنج
– تولید برخی سموم و کودهای کشاورزی
– تمیزکننده سیستم سوخت اتومبیل و به عنوان مکمل سوخت
– پاک کننده قطعات الکترونیکی
– محلول الکترولیت برخی باطری ها
– حلال برخی واکنشهای پلیمراسیون
ساختار مولکولی متیل استات:
متیل استات در دسته حلالهای استری دسته بندی میشود، که در حالت عادی خنثی بوده و همانطور که اشاره شد از ترکیب یه مولکول اسید استیک و یک مولکول متانول بدست میآید. این استر در تمامی حلالهای مشابه مانند الکلها، کتونها و در همه استرها حل میگردد ولی در آب به میزان 25% قابل امتزاج است. این ترکیب به شدت با ترکیبات اکسید کننده مانند اسید های قوی واکنش میدهد، بنابراین ظرف حاوی این حلال باید به دور از رطوبت و اسیدها و بازها نگهداری شود. ساختار مولکولی متیل استات همانند شکل مقابل می باشد.
طول عمر مفید متیل استات بستهبندی شده در حدود یک سال میباشد، البته باید ذکر نمود که این یک سال در شرایط اعلام شده کارخانه تولید کننده میباشد، در صورت تغییرات در شرایط نگهداری، باید مخازن ذخیره بازرسی دورهای شوند.
نکات ایمنی که در هنگام کار کردن با متیل استات باید رعایت کنیم چه مواردی هستند؟
متیل استات حلالی بسیار فرار و آتش گیر بوده که باعث سوزش در چشم و مجاری تنفسی می گردد. استنشاق بخارات این استر، باعث سرگیجه و سردرد میشود. ورود بیش از اندازه مجاز متیل استات به بدن، باعث صدمه به سیستم مرکزی کنترل اعصاب میگردد.
در صورت تماس با چشم، با آب زیاد بافشار کم داخل چشم را بشویید، مصدوم را مجبور به پلک زدن نمایید، در صورتیکه سوزش چشم ادامه داشت سریعا به مرکز درمانی مراجعه نمایید. و در صورت ورود به بدن، در سریعترین زمان مصدوم را باید به هوای آزاد رساند، لباسها را شل کرده و در صورتیکه مصدوم به سختی نفس میکشد از تنفس دهان به دهان برای کمک به تنفس استفاده نمایید، همچنین اگر مصدوم حالت تهوع داشت، از قی کردن او جلوگیری ننمایید. توصیه میشود هنگام کار با مخزنهای ذخیره متیل استات، حتما لباس مناسب پوشیده شود تا از بروز مشکلات آتی جلوگیری شود.
شرایط نگهداری متیل استات:
همانطور که گفته شده، متیل استات یک حلال فرار و بسیار آتش گیر بوده که بخارات آن در هوا به راحتی آتش میگیرند. بخار متیل استات سنگینتر از هوا بوده و مسافت زیادی تا رسیدن به منبع آتش میتوانند طی کنند. این ترکیب دارای دمای فلش ℃ 10-( کمترین دمایی که مایع در آن دما مشتعل میشود) بوده و بنابراین توصیه میشود، مخازن ذخیره این حلال به دور از منابع حرارت، نور مستقیم خورشید و در محیط باز و یا محیط بسته که تهویه مناسب دارد نگهداری شود. از ورود صدمات فیزیکی به مخازن حاوی این حلال باید جلوگیری کرد و همچنین در کنار این مخازن باید تجهیزات اطفاء حریق نیز تعبیه گردد.
متیل استات همانطور که گفته شده یک حلال سریع تبخیر میباشد بنابراین باید بشکه ها یا مخازن حاوی این حلال در هوای گرم با استفاده از اسپری آب سرد نگه داشته شوند، باز کردن در بشکه ها نیز نباید به یکباره باشد، ابتدا باید در آن را شل نموده تا بخار آن خارج شود سپس بطور کامل بازگردد، در غیر اینصورت، با خروج یکباره بخار آن احتمال آتشسوزی میرود.
در صورت پخش یا نشت روی زمین به مقدار اندک، باید کارکنان لباس مناسب پوشیده و منابع حرارتی را از محل وقوع حادثه دور نمایند، و در سریعترین زمان محل را از حلال پاک نمایند، که برای جذب میتوان از خاک استفاده نمود..
پخش یا نشت عمده این حلال به ندرت اتفاق میافتد ولی محتمل بوده و باید در محل نگهداری آن تمهیداتی اندیشیده شود، در صورت بروز چنین حادثهای ابتدا باید منبع نشت را مسدود نموده، در کوتاهترین زمان، این حلال را از زمین یا محیطی که در آن پخش گردیده است، جمعآوری نمود، در مراحل بعدی حلال جمعآوری شده میتواند دوباره احیا گردد ولی دفع آن نیازمند رعایت نکات زیست محیطی میباشد، تجهیزات آتشنشانی همزمان باید در محل مستقر شوند و نفرات منابع ایجاد آتش را از محل حادثه دور نمایند.
در صورت بروز آتشسوزی از ورود بی دلیل به محوطه آتش جلوگیری شود، بخارات داغ آن به خاطر اینکه سنگینتر از هوا میباشند، مسافت طولانی میتوانند طی نمایند و با مخلوطی از هوا به هر نقطه که برسند احتمال آتشگیری دارند که حتی با تخلیه بار الکتریکی مشتعل میشوند. که باید این مورد پیش بینی و پیشگیری شود، استفاده از جریان آب مستقیم شاید باعث پخش شدن آتش شود. استفاده از کف و پودر، گاز دی اکسید کربن موارد مناسبی در مواقع حریق این حلال میباشند.
