ایزوبوتیل استات
ایزوبوتیل استات(Iso butyl acetate) یک ترکیب شیمیایی آلی با فرمول میباشد که از واکنش الکل ایزوبوتانول با اسید استیک در حضور یک اسید قوی مانند اسید سولفوریک به عنوان کاتالیزور بدست میآید. وزن مولکولی این استر در حدود 116 گرم بر مول، وزن مخصوص 875/0 گرم بر سانتی متر مکعب و دمای جوش آن ℃118 میباشد. نام دیگر این حلال 2-متیل پروپیل اتانوات (2-methylpropyl ethanoate) میباشد که مایعی بی رنگ و شفاف بوده و همانند سایر استرها دارای بوی گیاهی و یا اصطلاحا میوهای است و بطور طبیعی در برخی میوهجات مانند گلابی و تمشک یافت میشود، دارای سرعت تبخیر متوسطی میباشد، بوی آن زننده نبوده و به علت اینکه دارای خواصی مشابه خواص نرمالبوتیلاستات و متیلایزوبوتیلکتون است، میتواند در فرمولاسیون ترکیب شیمیایی بجای آنها مورد استفاده قرار گیرد.
کاربردها:
ایزوبوتیل استات خواص حلالی بسیار مناسبی برای رزینها، برخی پلیمرها، هیدروکربنهای آلفاتیک دارد عمدتا در صنعت رنگ برای ساخت تینر و وارنیشهای چوب و چسب بکار میرود. همانطور که گفته شد، از لحاظ اقتصادی جایگزین مناسبی برای متیل ایزوبوتیل استات (MIBK)، نرمال بوتیل استات، تولوئن در بسیاری از فرمولاسیونها میباشد، اگر نیاز به تبخیر سریع حلال باشد بجای آن از نرمال بوتیل استات استفاده میگردد. خواص بسیار مناسب حلالی آن باعث نفوذ مناسب حلال در فیلم پوششها میشود و همچنین کمک شایانی برای کاهش ویسکوزیته آنها میکند، به علت سرعت تبخیر و خواص حلالی مناسب، در پوششهای با جامد درصد بالا و همچنین برخی جوهرهای چاپ بکار میرود. به علت خواص الکترواستاتیکی که دارد، مزیتهایی در فرمولاسیون اسپریهای الکترواستاتیک با پوشش بالا داشته و مشکلاتی که سایر حلالها در این نوع پوششها دارند را ایجاد نمیکند، در ساختار برخی چسبها نیز از این استر استفاده میگردد، در برخی صنایع به عنوان عامل استخراجکننده مورد استفاده قرار میگیرد و همچنین میتوان گفت در ساختار برخی لوازم آرایشی بهداشتی نیز بکار میرود.
ساختار مولکولی ایزوبوتیل استات:
ایزوبوتیل استات همانند سایر ترکیبات استری طی یک واکنش برگشتپذیر با ترکیب یه مولکول ایزوبوتانول و اسید استیک تولید میشود، ایزوبوتیل استات دارای سه ایزومر ساختاری نرمالبوتیل استات (n-butyl acetate)، ترت بوتیلاستات (tert-butyl acetate)وسک بوتیل استات(sec-butyl acetate) است. این حلال در ساختار خود دارای اتمهای اکسیژن، کربن و هیدروژن بوده و به شدت اشتعال پذیر میباشد.
در اکثر حلالهای آلی از جمله استرها و کتونها به خوبی حل میگردد در حالیکه حلالیت آن در آب خیلی پایین است( 6/0 گرم در 100 آب).
ایزوبوتیلاستات به دلیل واکنشپذیری بالا نباید در کنار ترکیبات اکسیدکننده قوی مانند پرکلرات، پراکسیدها، پرمنگناتها، کلراتها نیتراتها، کلرین، برومین و فلورین و همچنین اسیدهای قوی مانند اسیدهیدروکلریک، سولفوریک و نیتریک و همچنین درکنار بازهای قوی مانند هیدرواکسید سدیم و هیدوراکسید پتاسیم و ترکیبات آتشزای دیگر جاسازی نمود.
نکات ایمنی که در هنگام کار کردن با ایزوبوتیل استات باید رعایت کنیم چه مواردی هستند؟
ایزوبوتیل استات، بسته به مقدار تماس با بدن یا چشم باعث ایحاد سوزش میگردد، در برخی موارد باعث قرمزی شدن پوست میشود، در صورتیکه به مدت زیادی با بدن تماس داشته باشد، در لایه پوست جذب شده و غلظت آن در بدن شاید به مقدار خطرناک برسد، ولی در موارد بسیار اندکی منجر به ایحاد واکنشهای حساسیت بدن میشود.
در دمای معمولی، بخارات آن به علت اینکه در این دما سریع تبخیر نمیشود، به ندرت وارد سیستم تنفسی میگردد در صورت تماس با بدن سریعا با محلول امولسیونی مناسب و در صورت عدم دسترسی با آن با صابون سریعا شستشو داده شود، لباس آغشته را در آورده و در محل مناسب قرار دهید. استنشاق بیش از حد باعث سرگیجگی، حالت تهوع میشود، همانطور که گفته شد، در صورت تماس با چشم، باعث سوزش و قرمزی ان میگردد که باید با آب فراوان آنرا شست و در صورت وارد شدن به بدن، مصدوم را به هوای آزاد رسانید، سیستم تنفسی را کنترل کرده و در صورت نیاز تنفس مصنوعی انجام داد و بعد از کمکهای اولیه سریعا به اولین مرکز درمانی مراجعه نمود.
ایزوبوتیل استات ترکیبی زیست تجزیه پذیر بوده که هنگام نفوذ در خاک با گذشت زمان تجزیه میشود، ولی شاید به پوشش گیاهی خاک آسیب برساند، در صورت ورود به اکوسیستم آبی باعث مرگ یا وارد آمدن آسیب به جانداران آبزی میشود.
شرایط نگهداری ایزوبوتیل استات:
همانطور که گفته شد، ایزوبوتیل استات حلالی اتشگیر میباشد، دمای فلش آن ℃ 22( کمترین دمایی که مایع در آن دما مشتعل میشود) بوده و بنابراین توصیه میشود، مخازن ذخیره این حلال به دور از منابع حرارت، نور مستقیم خورشید و در محیط باز و یا محیط بسته که تهویه مناسب دارد نگهداری شود در صورت بروز آتش، از پودر یا کف ضد الکل و کپسول دی اکسید کربن استفاده گردد. از ورود صدمات فیزیکی به مخازن حاوی این حلال باید جلوگیری کرد و همچنین در کنار این مخازن باید تجهیزات اطفاء حریق نیز تعبیه گردد. .
در صورت پخش یا نشت روی زمین به مقدار اندک، باید کارکنان لباس مناسب پوشیده و منابع حرارتی را از محل وقوع حادثه دور نمایند، و در سریعترین زمان محل را از حلال پاک نمایند، که برای جذب میتوان از خاک استفاده نمود، بخاطر اینکه ایزو بوتیل استات روی آب شناور میماند، اگر در محیط آبی نفوذ کرد احتمالا با حرکت روی آن به منبع آتش برسد و ایجاد شعله نماید، که باید از بروز چنین حوادثی جلوگیری کرد.
پخش یا نشت عمده این حلال به ندرت اتفاق میافتد ولی محتمل بوده و باید در محل نگهداری آن تمهیداتی اندیشیده شود، در صورت بروز چنین حادثهای ابتدا باید منبع نشت را مسدود نموده، در کوتاهترین زمان، این حلال را از زمین یا محیطی که در آن پخش گردیده است، جمعآوری نمود، در مراحل بعدی حلال جمعآوری شده میتواند دوباره احیا گردد ولی دفع آن نیازمند رعایت نکات زیست محیطی میباشد، تجهیزات آتشنشانی همزمان باید در محل مستقر شوند و نفرات منابع ایجاد آتش را از محل حادثه دور نمایند.
در صورت بروز آتشسوزی از ورود بیدلیل به محوطه آتش جلوگیری شود، بخارات داغ آن به خاطر اینکه سنگینتر از هوا میباشند، مسافت طولانی میتوانند طی نمایند و با مخلوطی از هوا به هر نقطه که برسند احتمال آتشگیری دارند که حتی با تخلیه بار الکتریکی مشتعل میشوند. که باید این مورد پیش بینی و پیشگیری شود، استفاده از جریان آب مستقیم شاید باعث پخش شدن آتش شود. استفاده از کف و پودر موارد مناسبی در مواقع حریق این حلال میباشند.
دیدگاهتان را بنویسید